Saturday 17 March 2012

می آم، نمی آم

از در و سرهای نوشتن زبان عامیانه فارسی، گذشته از ناآشنایی گویشورانش با دستگاه آوایی زبان فارسی، هم یکی خودسانسوری، یا خجالت زده بودن، نویسندگانش است. تفاوت دو گویش گفتاری و نوشتاری زبان فارسی (که قبلا" درباره ش گفتم و بازهم خواهم گفت)، اینقدر در ذهن زیاد است که حتی کسانی که به قصد، «گفتاری» می نویسند (و به زعم بعضی ها، «شکسته») بازهم کاملا" جرات نمی کنند همان چیزی که به گوش می آید را به روی کاغذ بیاورند. 

،فک کنم از این جمله آخر دستگیرتون شد که منظورم چیه، البته اگر از تیتر متوجه نشده باشین. «می آید» یا «بیاورند»؟ هردو از بقول زبان شناسها، ستاک حال «آی» از مصدر «آمدن» و ریشه «آی». 

بلند بلند پیش خودتون این دو کلمه رو تلفظ کنید، به گویش گفتاری (فتحعلیشاهی/معیار تهرانی)... توجه می کنید که عملا می گید «م ییاد» و «بی یارن(د)»؟ یک چیزی هست بین این /ی/ در «می» و /ا/ در «آید»، نه؟ این صدا که شاید به نظرتون کشیده شده همین /ی/ اول باشه (و خوب، از نظر رسمالخط، اینطور هم هست، که گمراه کننده است)، اسمش «گلاید» ه (فاریسش رو بلد نیستم). این صدای نیمه صداداریه که بدون اینکه بهش توجه کنیم، وقتی که تعداد زیادی حرف صدادار پشت سر هم داریم، برای تلفظ بینشون اضافه می کنیم. این همون صدای سوم در کلمه آبجو به زبان های آلمانی و انگلیسی هم هست (بی-یه-ر) که خیلی از ایرانی ها، ساده اش می کنند و (بیر) می گن، مثل عدد یک در ترکی. 

توجه کنید که در می آید (که میاید تلفظ می شه)، حرف /ی/ که نوشته می شه در آخر «می»، کاملا" صداداره، اما اون /ی/ قبل از /ا/ که نوشته نمی شه و قبل از /ا/ خوانده می شه، نیمه صداداره.  اولی معادل /i/ یا /ee/ در انگلیسیه و دومی معادل /y/.

اما به دلیل سعی در «بیش صحیح نویسی» (hyper-correction)، خیلی موقعا می بينيم که مردم، اول شخص مفرد حال این فعل رو، «می آم» می نویسند، یعنی کلا این حرف نیمه صدادار رو در نوشتن حذف می کنند، در صورتی که هیچ کسی این کلمه رو «می-آم» تلفظ نمی کنه و همه «می یام» می گن. جالبه که وقتی به خط انگلیسی می نویسند، این فرق رو قائل می شند و حرف نیمه صدادار رو ثبت می کنند، اما در نوشتن همین به فارسی، مشکل دارند. این مسئله حساسیت، یا شاید عادت، و من فکر می کنم تا یک حدی خجالت از «غلط نویسی» در بین کسانی که سعی می کنند فارسی گفتاری رو بنویسند، به نظر من یک مشکل اساسیه. خوبه که با توجه به جزویات آواشناسی زبان، یاد بگیریم که فارسی گفتاری رو درست تر بنویسیم. 

1 comment:

  1. درود استاد :) رو خوب نکته‌ای انگشت گذاشتی :) مرسی. اما چند سؤال:
    ۱)سطر اول منظور از «در و سرهای»، احتمالاً «دردسرهای» نبوده؟
    ۲) در «خجالت زده بودن، نویسندگانش» منظور از کاما، کسره نبوده؟
    ۳) این متن به زبان نیمه نوشتاری-نیمه گفتاری نوشته شده، یا همون گفتاریِ همراه با خودسانسوری و خجالت؟
    ۴) ستاک- مصدر- ریشه؟ ستاک یعنی همان ساخت زمانی؟ ریشه هم یعنی حروف اصلی؟
    ۵) گویش گفتاری = فتحعی‌شاهی = معیار تهرانی؟؟
    ۶) «م ییاد» یا «می‌یاد»؟
    ۷) منظور از گلاید همون Glide است؟ انگلیسیش هم بیار که کور و کچلایی مثل من بتونن برن واکاوی کنن واسه خودشون!
    ۸) می‌آید رو وقتی بخوایم گفتاری بنویسیم، نباید بنویسیم می‌یاید؟
    ۹) جزویات؟؟؟؟؟
    ۱۰) خیلیییی جالبه این بحث برام. من با این مشکل تو ترجمه‌ی نمایش‌نامه خیلی مواجه شدم و عقیده دارم که دیالوگ‌های نمایشنامه باید حتمن به شکل گفتاری نوشته بشن!!!!اما گفتاریِ تا حدِ اعلا!
    ۱۱) راستی می‌خوام رو باید می‌خام بنویسیم تو حالت گفتاری نوشتن؟!

    شرمنده که این‌قد ملانقطی‌بازی درمی‌یارم! ولی چه کنم!؟ دست خودم نیست! امکانات نبوده ...

    ReplyDelete